Raoul Maas: 'Varkensbedrijven kunnen een verschil maken'

Vlak bij de Brabanthallen in Den Bosch, waar Tiny Paridaans en Bert Liebregts jarenlang met traditioneel handjeklap handelden op Nederlands grootste veemarkt, bevindt zich nog steeds hun nalatenschap: de Pali Group. Voor de foto daalt Raoul Maas graag uit zijn kantoor op de eerste verdieping af naar het grote terrein, waar nog drie vrachtauto's staan. De rest is onderweg. Het is even priegelen met de knopjes, maar dan gaat de laadklep omlaag.

Maas is een heuse transportman binnen de varkenssector. Zijn hele leven loopt hij al rond in de veetransportwereld. Maar een uitdaging zo groot als het aanstaande veedrijververbod heeft hij nog niet ervaren.

Vorig jaar kondigde voormalig landbouwminister Piet Adema een verbod aan op het gebruik van stroomstootapparatuur. Hoe komt het dat het Wiersma niet is gelukt dat verbod tegen te houden?

'Dat is politiek. In Den Haag wordt beleid gemaakt op basis van emotie door mensen die onbekend zijn met de praktijk. Als zij beelden te zien krijgen van een incident waarbij op een onbehoorlijke manier met die apparatuur wordt gewerkt en als er wordt gesproken over stroomstootwapens, dan is het begrijpelijk dat ze daartegen zijn.'

'Zo werkt de politiek in Nederland. In plaats van incidenten aan te pakken, wordt beleid gemaakt op basis van incidenten. Als de Tweede Kamer iets besluit, dan moet de minister dat uitvoeren. Het wetsvoorstel ligt nog ter goedkeuring in Brussel, maar niets lijkt een verbod tegen te houden.'

Kan het zonder veeprikker?

'Welk instrument je gebruikt, hangt af van de situatie. De ene keer is dat een drijfschotje, de andere keer een rammelaar, maar soms is de prikker toch de beste optie. Als ik eerlijk ben, denk ik dat we niet zonder elektrische veedrijver kunnen. Ik denk dat BBB en haar minister dat goed hebben gezien.'

Maar is zo'n verbod niet toch ergens te rechtvaardigen? Het is toch pijnlijk voor varkens?

'Het zorgt voor een schrikeffect. Maar of het pijnlijk is? Het komt niet in de buurt van een stroomstootwapen of taser die de politie gebruikt. Het verbod valt niet uit te leggen omdat het wel mag worden gebruikt bij internationale transporten. Dus ook in Nederland. Ook slachthuizen en dierenartsen mogen het blijven gebruiken.'

Dus alleen chauffeurs krijgen ermee te maken. En alleen die in Nederland blijven.

'Zij krijgen mogelijk al vanaf 1 juli een gigantisch probleem. De zorgen bij chauffeurs zijn enorm. Vee&Logistiek Nederland had laatst een bijeenkomst georganiseerd waar tachtig tot negentig chauffeurs op afkwamen. De politiek heeft het wel over dierenwelzijn, maar wat betekent het voor de arbeidsomstandigheden van de chauffeurs? Een varken van 120 kilo draai je niet zomaar om. Personeelstekort is al een probleem. Dit maakt werken in onze sector niet aantrekkelijker.'

'Bij varkenshouders leeft dit thema wat minder. Begrijpelijk, want ze hebben veel andere zaken aan hun hoofd, zoals ongediertebestrijding, brandpreventie en dan heb ik het nog niet over stikstofrechten en andere milieumaatregelen. Voor varkenshouders is vee drijven maar één moment, voor chauffeurs is het dagelijkse praktijk. Bij varkenshouders lijkt het besef nog niet echt doorgedrongen, maar we moeten het toch als sector samen aanpakken.'

Hoe groot is de kans dat iemand wordt gepakt?

'Verkijk je daar niet op. Het toezicht is streng en activistische organisaties controleren met illegale middelen, zoals drones. Omdat het drijfmiddel wel voor internationale transporten, ook binnen Nederland, mag worden gebruikt, verwacht ik veel misverstanden. Dat draagt niet bij aan de werksfeer.'

Hoe groot is het probleem? Is er onderzocht hoeveel tijd of geld het laden extra gaat kosten?

'Dat is moeilijk te zeggen, maar ik denk dat je in 80 tot 90 procent van de gevallen toch even gebruik moet kunnen maken van een veedrijver. Anders krijg je de varkens niet in de vrachtwagen. Het zal zeker langer gaan duren.'

Zijn er al alternatieven?

'Niet anders dan middelen die we al inzetten. Een drijfschotje, rammelaar of lege zaagselzak om mee te wapperen. Vee&Logistiek Nederland heeft een veedrijver met een laag voltage ont-wikkeld. Wageningen University & Research heeft de werking en het effect onderzocht. De resultaten hebben we aangeboden aan minister Adema. We hebben werkbezoeken georganiseerd om de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en het ministerie er kennis mee te laten maken, maar het initiatief is op het ministerie helaas in de la geëindigd.'

Hoe moet het nu verder? Wat kan er concreet veranderen?

'Vooral varkensbedrijven kunnen het verschil maken. Er zijn goede stallen waar het gemakkelijk is om te laden, maar er zijn ook veel bedrijven waar het lastig is. De verschillen zijn enorm. Staat er regen op de buitendeur? Staan de dieren met de kop in de wind? Zijn gangpaden te breed of deuren te smal? Hoe zit het met de verlichting? Zijn de vloeren geschikt?'

'Zelfs genetica is een belangrijke factor. Een Duroc is bijvoorbeeld eigenzinnig. Elk varkensbedrijf is anders. Maar sommige bedrijven hebben het goed voor elkaar met bijvoorbeeld een laaddok of een inrichting, zodat varkens al worden voorzien van een slachtblik voordat ze de laadklep op gaan.'

Kun je ze ook de laadklep op lokken?

'Dat is lastig. Verlichting bij de buitendeur en op de laadklep is altijd aan te bevelen. Maar varkens moeten ook schakelen als ze plots in een verlichte omgeving komen. Een varken schakelt vijf keer zo langzaam als een mens, dus veel winst levert dat niet op.'

Moeten chauffeurs misschien meer geduld hebben met laden?

'Je moet dieren altijd hun tijd gunnen. Maar op enig moment heb je toch druk nodig om ze op de klep te krijgen. Misschien moeten chauffeurs nog meer geduld hebben en minder varkens op de laadklep drijven. Negen in plaats van elf. Het is beter als ze de dieren niet meer op de laadklep blikken, maar al in de stal.'

'Nog beter is een elektronisch oormerk die je al voor het laden kunt aanbrengen. Westfort en enkele kleinere organisaties experimenteren daar al mee. Bij Vee&Logistiek Nederland zijn we dit aan het inventariseren om het nationaal in te richten.'

Dat wordt dan een extra kostenpost.

'Het wordt misschien iets duurder, maar het proces loopt daarmee ook efficiënter. Op andere gebieden kan het voordelen opleveren. Als het gaat om voedselketeninformatie bijvoorbeeld.'

Kan het zijn dat er straks eisen aan varkenshouders worden gesteld, bijvoorbeeld over de inrichting van de stal?

'Dat kan. Misschien zijn er uniforme eisen die aan alle varkensbedrijven kunnen worden opgelegd. Maar er zijn ook bedrijven met tamelijk oude huurstallen. Of varkenshouders die twijfelen over de opkoopregeling. Het is moeilijk om van hen nog een extra investering te vragen. De variëteit aan bedrijven maakt niet alleen het laden lastig, maar ook het nemen van maatregelen.'