Nieuw hitteplan varkens: combinatie van maatregelen biedt verlichting

De Prekel richtte haar promotieonderzoek op toepasbare oplossingen voor warme periodes. Deze strategieën zijn niet alleen getest tijdens natuurlijke hittegolven in de zomer, maar ook onder gecontroleerde omstandigheden waarbij hitte kunstmatig in de stal werd opgewekt.

Tijdens haar studie observeerde de onderzoeker meer dan negenduizend vleesvarkens. Uit die metingen blijkt dat al bij staltemperaturen tussen de 24 en 27 graden Celsius vroege tekenen van hittestress zichtbaar worden. Zulke temperaturen worden in zomers in Vlaanderen regelmatig bereikt.

Reacties verschillen

Niet alle varkens reageren even sterk op hitte. Vooral borgen die meer dan 100 kilo wegen, blijken al bij 24 graden gevoelig en laten een snellere ademhaling zien. Bij 27 graden stijgt bij deze borgen ook de lichaamstemperatuur. Bij gelten gebeurt dat doorgaans vanaf 28 graden. Opvallend is dat varkens die zijn geselecteerd op groeisnelheid – en minder gespierd zijn – hitte beter verdragen dan dieren die zijn gefokt op karkaskwaliteit.

Bij zeugen speelt hittestress vooral in de kraamstal, tijdens het werpen en de lactatieperiode. Een hittegolf kan de geboortemomenten vervroegen. Dat maakt tijdig verplaatsen naar de kraamstal noodzakelijk.

Het hitteplan omvat een reeks praktische maatregelen: voer vaker in kleinere porties, verhoog de rustmomenten in de stal, verminder de hokbezetting, voorzie extra ventilatie of verneveling en voeg specifieke antioxidanten toe aan het voer. Hoewel geen enkele maatregel op zichzelf afdoende is, kan de juiste combinatie volgens De Prekel hittestress merkbaar verminderen.

Voerregime aanpassen

Werkzaamheden zoals vaccineren of dieren verplaatsen kunnen het best plaatsvinden tijdens de koelste momenten van de dag. Het voerregime aanpassen, zoals vaker voeren bij kraamzeugen, kan extra bijdragen. Hoewel minder eiwit in het rantsoen de warmteproductie kan verlagen, moet dit wel met behoud van de eiwitbehoefte worden gedaan. Het gebruik van antioxidanten zoals betaïne, selenium, vitamine C en E laat een bescheiden maar positief effect zien.

Water blijft cruciaal. Niet alleen de beschikbaarheid, maar ook de temperatuur en kwaliteit van het drinkwater zijn van invloed op het welzijn van de varkens.

Hokbezetting verminderen

De hokbezetting verminderen blijkt eveneens een doeltreffende maatregel. Een bezetting van 1 vierkante meter per varken is aanbevolen, met 1,2 vierkante meter als meest effectief in termen van groeiprestaties en voerconversie.

Daarnaast biedt verneveling onder hoge druk goede resultaten: de staltemperatuur daalt met 2,5 graden en de ademhalingsfrequentie daalt met 8 procent. Bij zeugen in kraamstallen zorgt betere luchtmenging met extra ventilatoren voor een ademfrequentiedaling van 14 procent.

Tot slot is het aan te raden om inlaatlucht zo koel mogelijk te houden. Een luchtinlaat aan de schaduwzijde kan de temperatuur met 6 graden verlagen. Is natuurlijke schaduw niet aanwezig, dan bieden schuttingen, daken of beplanting uitkomst.