Plan van aanpak helpt dierwaardigheid in varkenshouderij vooruit

In het convenant is afgesproken dat de overgang naar een dierwaardige veehouderij mogelijk is onder de voorwaarden dat het betaalbaar en uitvoerbaar is. Die voorwaarden zijn in het plan van aanpak bij iedere stap duidelijk omschreven, samen met een tijdlijn waarop staat wanneer de verschillende stappen genomen moeten worden.

De omschakeling naar een dierwaardige varkenshouderij vergt flinke aanpassingen aan gebouwen. De goedkoopste optie is nieuwbouw. Voor een gemiddeld zeugenbedrijf komen de kosten neer op zo'n 1,1 miljoen euro. Dat is een kostprijstoename van 21 procent. Op een gemiddeld vleesvarkensbedrijf gaat het om 310.000 euro (+12 procent).

Die stijging van de kostprijs zal vanuit de markt betaald moeten worden, staat in het plan van aanpak. Lukt dat niet, dan is het verwachte inkomstenverlies op een gemiddeld zeugenbedrijf 175 procent en op een vleesvarkensbedrijf 51 procent.

Eerste stappen naar krulstaart

De doelstelling om te stoppen met ingrepen is al in gang gezet. De varkenssector heeft eerder namelijk al afgesproken dat varkens uiterlijk in 2030 hun krulstaart behouden. Een aantal ondernemers is al gestart met het houden van varkens met een krulstaart. Komend jaar zullen meer varkenshouders hier ervaring mee opdoen.

Ook het houden van varkens met een krulstaart brengt meerkosten met zich mee. Die kosten moeten tegen 2030 betaald zijn, staat als voorwaarde in het plan van aanpak. Daarnaast moeten dan ook de knelpunten rondom de keuring van de te slachten varkens en de transportwaardigheid van de varkens geregeld zijn.

Een ander doel dat vanuit het convenant is ontstaan, is dat minimaal 66 procent van de varkensbedrijven in 2030 intacte beren houdt. In 2040 moeten vervolgens alle varkensbedrijven in Nederland intacte beren houden. Er wordt alleen een uitzondering gemaakt wanneer onderzoek aantoont dat castratie in bepaalde situaties beter is voor het welzijn. Een voorwaarde is dat de markt berenvlees tegen die tijd volledig accepteert.

Functiegebieden voor varkens

Een goede indeling van het hok in functiegebieden is van belang voor het welzijn van de varkens, de diergezondheid en het kunnen toepassen van brongerichte maatregelen om emissies te beperken, staat in het plan van aanpak. Dit jaar zal de Gids voor Goede Praktijken al beschrijven wat hiertoe nodig is op bijvoorbeeld het gebied van voer- en drinkwatersystemen, voer- en waterkwaliteit, luchtkwaliteit in de stal, manieren om gedrag te sturen en hokverrijking.

Het doel is dat 33 procent van de varkensbedrijven in 2030 een zogeheten 'varkens wc' heeft, en dat bij nieuwbouw overgestapt wordt op dagontmesting. Daartoe zal via onderzoek de praktijkrijpheid van deze innovaties bewezen moeten zijn, is vergunningverlening noodzakelijk en zullen de meerkosten uit de markt moeten komen. Is dat haalbaar, dan volgt in 2035 de volgende stap en zijn in 2040 de oude mestafvoersystemen uitgefaseerd.

Vrijloop vergt veel ruimte

In het plan van aanpak worden ook de doelen beschreven om een vrijloopkraamhok vanaf 2032 verplicht te stellen en de traditionele kraamhokken vanaf 2035 uit te faseren. Tegelijkertijd zal de speenleeftijd van de biggen verhoogd worden naar 28 dagen, voor alle bedrijven.

Omdat vrijloopkraamhokken meer ruimte vergen, zal een vergroting van het bouwblok noodzakelijk zijn, staat in het rapport. Knelpunten in de vrijloopkraamhokken moeten tegen die tijd zijn opgelost om de transitie haalbaar te maken. Dat vergt veel onderzoek en innovatie, waartoe financiering nodig is. De markt zal de meerkosten van de vrijloopkraamhokken moeten opbrengen, zo luidt de voorwaarde voor deze doelen.

Om alle doelstellingen te realiseren, speelt de nieuw op te richten en onafhankelijke Autoriteit Dierwaardige Veehouderij een belangrijke rol. Die autoriteit zal voortdurend het transitieproces moeten bewaken en moeten beoordelen of de volgende stap naar een meer dierwaardige varkenshouderij haalbaar is op alle onderdelen.